Publicatiedatum: 6-02-2023
Inhoudsopgave
(1) Inleiding / Verantwoording.
(2) Wat wordt onder ernstige bijwerking verstaan
(3) Vraagstelling
(4) Gemelde bijwerkingen (EMA/EudraVigilance stand 5-1-2023).
(5) Gezette COVID-19 vaccinaties (ECDC stand 19-1-2023)
(6) Tijdlijn COVID-19 Vaccinaties en gemelde ernstige bijwerkingen.
(7) Samenvatting.
(8) Reactie op de vragen.
Navigatie
Door op een (blauw) hoofdstuk te klikken spring je naar dat hoofdstuk toe.
Aan het einde van elk hoofdstuk kan je op [naar inhoud] klikken om terug te keren naar de inhoudsopgave.
(1) Inleiding / Verantwoording.
In de EMA database EudraVigilance worden meldingen geregistreerd van bijwerkingen na een COVID-19 vaccinatie. Deze meldingen worden doorgegeven door de organisaties van de aangesloten landen en de farmaceuten waar die meldingen binnenkomen.
Gemelde bijwerkingen: EMA database EudraVigilance – 5 januari 2023
De resultaten in deze publicatie zijn gebaseerd op de meldingen in de EMA database EudraVigilance zoals deze op 5 januari 2023 waren geregistreerd. Door deze gegevens te downloaden is deze stand geconsolideerd. Het voordeel is dat de analyses onderling vergelijkbaar blijven. Het nadeel is dat de cijfers niet meer actueel zijn. Daarom is regelmatig een nieuwe update nodig.
Gezette vaccinaties: ECDC (Vaccin_tracker): 19 januari 2023
De ECDC (European Centre for Disease Prevention and Control) stelt de vaccinatie gegevens beschikbaar op hun website. Daar kan het XLSX bestand worden gedownload
https://opendata.ecdc.europa.eu/covid19/vaccine_tracker/xlsx/data.xlsx
Vermoedelijke bijwerkingen
De meldingen, die in de EMA database EudraVigilance zijn opgenomen, betreffen vermoedelijke bijwerkingen. Als hierna sprake is van bijwerkingen dan gaat het om vermoedelijke bijwerkingen.
Definitie bijwerking
In de verklarende woordenlijst van EudraVigilance wordt een bijwerking omschreven als:
Artikel 1 van Richtlijn 2001/83/EG als gewijzigd definieert een bijwerking als "een reactie op een geneesmiddel die schadelijk en onbedoeld is".
Bron: https://www.adrreports.eu/nl/glossary.html (Geraadpleegd op 06-11-2021)
3-11-jarigen i.p.v. 5-11-jarigen
In EudraVigilance zijn de leeftijdscategorieën niet aan te passen. Voor de leeftijdsgroep 5-11-jarigen is in EudraVigilance gebruik gemaakt van de leeftijdscategorie 3-11-jaar
Handreiking toegang tot EudraVigilance
Een handreiking om toegang te krijgen tot bijwerkingen van de COVID-19 vaccins in EudraVigilance staat beschreven in
https://onderzoekvaccins.nl/toegang-eudravigilance-rapporten-bijwerkingen-covid-19-vaccins/
Handreiking downloaden data uit EudraVigilance
Een handreiking om de gegevens over de bijwerkingen van de COVID-19 vaccins in EudraVigilance te downloaden staat beschreven in
https://onderzoekvaccins.nl/line-listing-maken-in-ema-database-eudravigilance/
De 30 EEA-landen
In de database wordt onderscheid gemaakt tussen de meldingen die betrekking hebben op de 30 EEA-landen en de niet EEA-landen (European Economic Area en non-European Economic Area). De Nederlandse afkorting is EER en staat voor Europese Economische Ruimte
De toelichting in EudraVigilance is niet duidelijk over de categorie non-EEA. Het is onduidelijk of het gaat om de vestigingsplaats van de melder of de persoon waar de melding betrekking op heeft.
De 30 EEA-landen zijn
België, Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, IJsland*, Italië, Kroatië, Letland, Liechtenstein*, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Noorwegen*, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Zweden.
*zijn geen lid van de Europese Unie
Het Verenigd Koninkrijk is vanaf 31 januari 2020 geen EU/EER-lidstaat meer.
In dit artikel wordt de afkorting EEA gebruikt tenzij in een citaat de letters EER voorkomen.
De COVID-19 vaccins
Met de COVID-19 vaccins wordt in deze publicatie de volgende 4 vaccins bedoeld
- CHADOX1 NCOV-19 van AstraZeneca
- AD26.COV2.S van Janssen
- CX-024414 van Moderna
- Tozinameran van Pfizer
Dit is de naamgeving zoals die door de EMA in EudraVigilance wordt gehanteerd.
In deze publicatie wordt ook de naam van de farmaceut gebruikt als het COVID-19 vaccin van die farmaceut wordt bedoeld.
Meer over de naamgeving, autorisatie details en de product details zijn te vinden op de EMA website:
| Farmaceut | Naam | Aktieve stof |
| AstraZeneca | Vaxzevria | ChAdOx1-SARS-COV-2 |
| Janssen | Jcovden | Ad26.COV2-S |
| Moderna | Spikevax / elasomeran | CX-024414 |
| Pfizer | Comirnaty / tozinameran |
https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/vaxzevria
https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/jcovden-previously-covid-19-vaccine-janssen
https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/spikevax
https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/comirnaty
(Bekeken op 05-01-2023)
(2) Wat wordt onder ernstige bijwerking verstaan?
In de EMA database EudraVigilance worden de meldingen opgenomen van de mogelijke bijwerkingen bij het vaccineren met covid-19 vaccins. Een bijwerking krijgt de kwalificatie 'ernstig' (‘Serious’) als deze
(i) de dood tot gevolg heeft;
(ii) levensbedreigend is;
(iii) ziekenhuisopname of verlenging van een bestaande ziekenhuisopname tot gevolg heeft;
(iv) blijvende of significante invaliditeit/arbeidsongeschiktheid veroorzaakt (naar de mening van de indiener);
(v) zich uit in een aangeboren afwijking/misvorming;
(vi) resulteert in andere medisch belangrijke omstandigheden.
Bron: https://www.adrreports.eu/nl/data_source.html
Zie: Tabblad Rapporten Begrijpen onderdeel Gegevensbron: 4e punt.
(bekeken op 26-01-2023)
(3) Vraagstelling
In hoeverre lopen de COVID-19 vaccinaties in de EEA-landen synchroon met de gemelde bijwerkingen? En is daar een betekenis aan te geven?
(4) Meldingen bijwerkingen (EMA/EudraVigilance stand 5-1-2023).
(4a) Totaal aantal (ernstige) bijwerkingen.
(4b) Totaal meldingen in de EEA.
(4c) Overige en ernstige gemelde bijwerkingen in de EEA-landen.
(4d) Kantelmoment verhouding overige en ernstige bijwerkingen in de EEA-landen.
(4a) Totaal aantal (ernstige) bijwerkingen.
Op 5-1-2023 is er een download gemaakt uit de database van EudraVigilance. Die download betreft de COVID-19 vaccins van AstraZeneca, Janssen, Moderna en Pfizer.
De eerste melding in de download dateert van 10-12-2020. De laatste melding is gedaan op 30-12-2022. In de datering bij de tabellen is de periode 1-12-2020 t/m 31-12-2022 aangehouden. In die periode zijn in EudraVigilance ruim 2,1 miljoen meldingen binnengekomen van personen met 1 of meer bijwerkingen na een injectie met een COVID-19 vaccin. Hierbij gaat het 1,2 miljoen (56%) ernstige bijwerkingen.
(4b) Totaal meldingen in de EEA
Van de 2.1 mln meldingen hebben er 1,6 mln (76%) betrekking op de EEA-landen. De EEA (European Economic Area) wordt gevormd door de 27 landen van de EU en Liechtenstein Noorwegen en IJsland (zie inleiding).
Van die 1,6 mln is 0,7 mln (44%) ernstig van aard. Dat ligt onder het totaal van 56%. Dat dit totaal hoger ligt komt doordat bij de Niet-EEA landen vrijwel alleen ernstige bijwerkingen mogen worden gemeld (94%). Dat is het gevolg van een meldingsbeperking bij EudraVigilance:
…”Farmaceutische bedrijven die houder zijn van de handelsvergunning voor een geneesmiddel, evenals nationale medicijnautoriteiten in de EER, zijn wettelijk verplicht meldingen over vermoedelijke bijwerkingen bij EudraVigilance in te dienen. Daaronder vallen ook de meldingen die ze ontvangen van medisch beroepsbeoefenaren en patiënten. Niet-ernstige bijwerkingen die zich buiten de EER voordoen, zijn uitgesloten.”…
Bron: https://www.adrreports.eu/nl/data_source.html
Citaat punt 7 bij onderdeel “Gegevensbron in TAB “Rapporten begrijpen”
(bekeken op 31-1-2023)
(4c) Overige en ernstige gemelde bijwerkingen in de EEA-landen.
Het aantal gemelde bijwerkingen is in 2022 gedaald met 114.489 (=882.808-768.319) gedaald. Een daling van 13%.
Kijken we per jaar naar het aandeel van de ernstige bijwerkingen dan zien we tussen 2021 en 2022 een forse stijging optreden.
In 2021 is het aandeel met een ernstige bijwerking 20%. Dat aandeel stijgt in 2022 met 51%-punten naar 71%. Bij de overige bijwerkingen vindt het omgekeerde plaats daar zien we een scherpe daling van het gemelde aantal overige bijwerkingen.
Tussen 2021 en 2022 neemt bij alle leeftijdsgroepen onder 85 jaar het aantal ernstige bijwerkingen toe. De grootste stijging doet zich voor bij de 18-64-jarigen. Alleen bij de 85+’ers daalt het aantal ernstige bijwerkingen in 2022.
(4d) Kantelmoment verhouding overige en ernstige bijwerkingen in de EEA-landen
De meldingen, die betrekking hebben op de EEA-landen, laten in januari 2022 een omslagpunt zien. Bij de meldingen met een ernstige bijwerking zijn er piekmomenten in januari, juni en augustus 2022.
(5) Gezette prikken (ECDC stand 19-1-2023)
(5a) ECDC – Vaccin_tracker
Om een indruk te krijgen of de meldingen met bijwerkingen gelijke tred houden met het aantal gezette vaccin kijken we naar de data van de ECDC (European Centre for Disease Prevention and Control). De gegevens, die zij verzamelen over de gezette vaccins in de EEA-landen. worden beschikbaar gesteld op hun website:
https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/data-covid-19-vaccination-eu-eea
Daar kan het XLSX bestand worden gedownload:
https://opendata.ecdc.europa.eu/covid19/vaccine_tracker/xlsx/data.xlsx
Een goede handleiding ben ik nog niet tegengekomen. Dat is hard nodig want het bestand zit vol valkuilen.
Nederland is het enige land dat vanaf september (week 36) 2022 geen data meer heeft aangeleverd.
(5b) Ontwikkeling aantal COVID-19 vaccinatie in 2021 en 2022
De vaccinaties met AstraZeneca, Janssen, Moderna en Pfizer in de ECDC data laten twee grote piekprikken zien. De eerste is in mei t/m juni van 2021. De tweede prikpiek is in december 2021 t/m januari 2022. Een kleine verhoging zien we in oktober 2022. Hier gaat het om de Bivalente vaccins BA.1 en BA.4-5 van Pfizer en Moderna. Deze vaccins zouden ook bescherming bieden tegen de Omicron variant. Om voor dit bivalente vaccin in aanmerking te komen moet iemand wel eerst de basisserie van 2 doses hebben ontvangen.
Het aantal vaccinatie in 2022 is gedaald met
559.375.203 (=762.255.081 – 202.879.878).
Een daling van 73%. (=559.375.203 /762.255.081).
(6) COVID-19 Vaccinaties (ECDC) en gemelde ernstige bijwerkingen (EudraVigilance)
De ontwikkeling van het aantal gezette vaccins en het aantal gemelde bijwerkingen zijn in de onderstaande grafiek weergegeven. De zwarte lijn geeft het aantal gezette vaccins weer. De waarde die bij elk punt op de zwarte lijn hoort is af te lezen op linker Y-as.
De oranje gestippelde lijn heeft betrekking op het aantal gemelde ernstige bijwerkingen. De waarden die bij deze lijn horen zijn af te lezen op de rechter y-as.
Wat de grafiek laat zien
In de grafiek is te zien dat er in 2022 meer ernstige bijwerkingen worden gemeld dan in 2021.
Bij het zetten van vaccins zijn twee duidelijk pieken zijn te onderscheiden. De eerste is in mei en juni van 2021. De tweede piek ligt voornamelijk in de periode november 2021 tot en met januari 2022. Het patroon van deze piek zien we met een vertraging van enkele weken terug in de meldingen van bijwerkingen. Zelfs de vaccinatie dip in de kerstweek zien we enkele weken later terug bij de meldingen met ernstige bijwerkingen.
Vanaf maart 2022 worden er betrekkelijk weinig vaccinaties gezet. Toch is er in juni en augustus van dat jaar een scherpe stijging te zien van het aantal meldingen met ernstige bijwerkingen. Die pieken zijn niet direct te verklaren vanuit het aantal gezette vaccins.
In oktober 2022 geeft de EMA goedkeuring voor het gebruik van de bivalente vaccins van Pfizer en Moderna. Dit heeft een toename van het aantal vaccinaties tot gevolg. Enkele weken later zien we een meldingspiek verschijnen.
(7) Samenvatting
Totaal aantal meldingen van bijwerkingen na een COVID-19 injectie (H4a)
Van 1 december 2020 t/m 31 december 2022 zijn in EudraVigilance ruim 2,1 miljoen meldingen binnengekomen van personen met 1 of meer bijwerkingen na een injectie met een COVID-19 vaccin. Hiervan hebben 1,6 mln (76%) meldingen betrekking op de EEA-landen. Van die 1,6 mln is 44% ernstig van aard.
De niet EEA-landen (H4a)
Een 0,5 mln meldingen is gekoppeld aan de niet EEA-landen. Dat 95% van de meldingen als ernstig zijn aangemerkt bij de niet EEA-landen is het gevolg van de meldingsbeperking bij de overige bijwerkingen in EudraVigilance.
Stijging ernstige bijwerkingen in 2022 bij de EEA-lande. (H4c)
Wat opvalt tussen 2021 en 2022 is de stijging bij de EEA-landen van het aantal gemelde ernstige bijwerkingen. Alleen bij de 85+’ers neemt het aantal ernstige bijwerkingen af.
Kantelmoment verhouding overige en ernstige bijwerkingen in 2022 bij de EEA-landen (H4d)
Eind 2021 en begin 2022 kantelt de verhouding tussen het aantal gemelde ernstige bijwerking en de overige bijwerkingen. Vanaf dat moment komen er substantieel meer ernstige bijwerkingen gemeld in EudraVigilance. Deze kanteling doet zich niet voor bij de 3-11-jarigen en de 85+ groep. Wel zijn er bij deze twee groepen in 2022 vrijwel alleen meldingen van ernstige aard.
Forse daling aantal gezette vaccins in 2022 tov 2021 (ECDC) (H5)
Tegenover een forse daling (73%) van het aantal gezette vaccins in 2022 zien we een beperkte daling (13%) bij het aantal gemelde bijwerkingen (H3c).
Vaccinaties en meldingen van bijwerkingen lopen niet in de pas (H6)
De vaccinatie piek in december 2021 wordt gevolgd door een meldingspiek in januari 2022. Vanaf maart tot oktober 2022 worden er betrekkelijk weinig vaccinaties gezet. Toch zijn er meldingspieken met ernstige bijwerkingen in juni en augustus 2022. Die pieken zijn niet te verklaren vanuit het aantal gezette vaccins.
(8) Reactie de vragen
Niet in de pas lopen
Het eerste deel van de vraagstelling gaat over de mate waarin de COVID-19 vaccinaties in de EEA-landen in de pas lopen met de gemelde bijwerkingen?
Er zijn drie afwijkingen geconstateerd.
1) In zijn algemeenheid is er sprake van een forse daling (73%) van het aantal gezette COVID-19 vaccins in 2022 ten opzichte van 2021 (H5b). Dit houdt geen gelijke tred met de lichte daling (13%) van het aantal gemelde bijwerkingen in 2022. (H4c)
2) De vaccinatiepiek in december 2021 wordt gevolgd door een meldingspiek in januari 2022. Maar aan de meldingspieken in augustus en juni 2022 gaat geen vaccinatiepiek vooraf. (H6)
3) Tegelijk met de daling in 2022 van het aantal gezette vaccins in 2022 zien we een toename van het aandeel ernstige bijwerkingen. De grootste toename doet zich voor bij de leeftijdsgroep 18-64 jaar (H4d).
Risicovol signaal
Tot slot komen we aan het tweede deel van de vraagstelling of er een betekenis aan deze ontwikkeling kan worden gegeven. Uit deze data-analyse komt naar voren dat er in 2022 in de EEA-landen minder COVID-19 vaccins zijn gezet en meer ernstige bijwerkingen zijn gemeld. Dit betekent dat niet alleen het risico op een bijwerking toeneemt, maar ook dat de meldingen ernstiger van aard worden.
Een signaal dat gebruikt kan worden als hypothese voor nader onderzoek. Dat betekent een koppeling van de beide bestanden op het niveau van het individu. Dit is een probleem omdat de vaccinatiestatus van personen privacy gevoelig is. Bij het onderzoek naar oversterfte is dit ook drempel.
* * * * *
Naar: Homepage Onderzoekvaccins
Naar: Facebook Onderzoekvaccins
Naar: MeWe Onderzoekvaccins:
Naar: Twitter: @onderzoekvaccin
Naar: Telegramkanaal Onderzoekvaccins
Abonneer je op het Telegram kanaal en je wordt op de hoogte gehouden van nieuwe publicaties op deze website. Het abonneren in Telegram is hetzelfde als volgen op Facebook.