Publicatie datum webpagina: 22-06-2020
(1) Publicatie in Epidemiology mei 2020
In mei 2020 is een reactie gepubliceerd in Epidemiology met de titel “Re: Estimating the Population-level Effectiveness of Vaccination Programs in the Netherlands”. De auteurs van deze publicatie zijn Toon Weisenborn (fysicus em.), Aart J. Nederveen (hoogleraar UvA) en Lukas J.A. Stalpers (hoogleraar UvA).
Aanleiding publicatie
Weisenborn et al. reageren op een artikel van Maarten van Wijhe et al. uit 2018 dat ook in Epidemiology is verschenen:
Van Wijhe, M, McDonald SA, de Melker HE, Postma MJ, Wallinga J. Estimating the population-level effectiveness of vaccination programs in the Netherlands. Epidemiology. 2018;29:215–223.
Dit artikel is een analyse van de historische sterftegegevens van kinderen in Nederland voor vier infectieziekten: difterie, kinkhoest, polio en tetanus. Deze infectieziekten zijn opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. In 1957 is dat van start gegaan. Van Wijhe et al. stelde dat voor de invoering van de massavaccinatie de afname van de kindersterfte tussen 1900-1950 een exponentiële daling heeft doorgemaakt.
Afname kindersterfte tussen 1900-1950 lineair of exponentieel
Nu geven Weisenborn et al. in hun publicatie aan dat er naast het exponentiële model ook goede gronden zijn om uit te gaan van een lineair model. Bij difterie, kinkhoest, polio en tetanus geeft het lineaire model hogere R2 waarde dan het door Van Wijhe et al. gebruikte exponentiële model.
| R2 | lineair model | exponentieel model |
| Difhtheria (difterie) | 0,95 | 0,91 |
| Pertusis (kinkhoest) | 0,95 | 0,92 |
| Poliomyelitis (polio) | 0,38 | 0,18 |
| Tetanus (tetanus) | 0,90 | 0,77 |
Gedeelte van de afbeelding uit de publicatie
Zwarte lijn = het geobserveerde sterftecijfer;
Blauw gestippelde lijn = de best passende exponentiële lijn ;
Blauw gestippelde lijn = de best passende lineaire lijn .
Grijs is het extrapolatie gebied en geeft de vaccinatieperiode aan
Conclusie onderzoekers
Uit de lineaire extrapolatie komt naar voren dat vrijwel geen sterfgevallen zijn voorkomen als gevolg van vaccinatie tegen difterie en kinkhoest. De lijnen kruisen de as rond 1953. De conclusie van Weisenborn et al. is dan ook dat het exponentiële model het effect van het rijksvaccinatieprogramma overschat.
(2) Reactie Onderzoekvaccins: relevantie resultaat onderzoek
relatie met promotieonderzoek Maarten van Wijhe
Het artikel uit 2018 van Maarten van Wijhe et al. vormt de basis voor hoofdstuk 3 van zijn promotieonderzoek ‘The public health impact of vaccination programmes in the Netherlands. A historical analysis of mortality, morbidity, and costs., 2018’.
De bevindingen van Weisenborn et al. hebben dus rechtstreeks betrekking op de conclusie uit dat promotieonderzoek. En dat is het promotieonderzoek waar het RIVM naar verwijst op de webpagina “Bij twijfel over vaccineren”. Het RIVM schrijft daar onder het kopje “Vaccineren ja of nee”:
. . .“Uit onderzoek blijkt dat door vaccinaties tussen 1953 en 1992, naar schatting 6.000 tot 12.000 sterfgevallen zijn voorkomen in Nederland.”
https://rijksvaccinatieprogramma.nl/vaccinaties/twijfels
Kritiek op weergave conclusie Van Wijhe door RIVM
Ontdaan van de context van het promotieonderzoek lijkt het nu net of alle vaccins hebben bijgedragen om die sterfgevallen te voorkomen. In H2 van het promotieonderzoek staat dat 6000-11000 van die sterfgevallen zijn voorkomen door de vaccinatie tegen difterie en kinkhoest. Verder zijn bof en rode hond buiten de berekening gehouden. Door deze informatie weg te laten zet je mensen bewust op het verkeerde been. De discussie met RIVM over een nuancering van de tekst loopt stroef.
Verloop discussie met RIVM
Weisenborn et al. tonen aan dat vaccinatie tegen difterie en kinkhoest vrijwel geen sterfgevallen heeft voorkomen. Je zou denken dat hiermee de discussie met het RIVM overbodig is geworden. Maar de discussie is nog niet afgerond. Ook de Nationale Ombudsman kijkt hier nog naar
Tot slot
Of dit voortschrijdende wetenschappelijke inzicht wel invloed heeft op de misleidende tekst op de website van het RIVM moet nog blijken.
* * * * *
Naar: Discussie met RIVM over weergave conclusie Van Wijhe :
Naar: Homepage Onderzoekvaccins
Naar: Facebook Onderzoekvaccins
Like of volg deze Facebookpagina en u wordt op de hoogte gehouden van nieuwe publicaties op deze website.