Publicatiedatum: 14-12-2023
Inhoudsopgave
1 - Inleiding
2 - Problemen bij export van afval met PFAS
3 – De oplossing
4 – Is dit voldoende?
Ter herinnering:
PFAS is schadelijk voor de gezondheid
Op de website van het RIVM is te lezen onder de kop “Te veel blootstelling aan PFAS in Nederland”:
…”Mensen in Nederland krijgen te veel PFAS binnen via voedsel en drinkwater. Dit blijkt uit onderzoek van het RIVM uit 2021. Hierdoor kunnen er nadelige effecten op de gezondheid ontstaan.
Van de effecten die PFAS kunnen veroorzaken, worden effecten op het immuunsysteem als eerste verwacht. Deze effecten kunnen al optreden als mensen over een langere periode kleine hoeveelheden PFAS binnen krijgen.”…
(bekeken op 12-12-2023)
Het RIVM adviseert de overheid daarom om ervoor te zorgen dat mensen minder in contact komen met PFAS.
1-Inleiding PFAS in afval
De export van PFAS afval van Chemours naar Amerika is eind november 2023 volop in de aandacht geweest doordat de VN dit met schending van mensenrechten in verband bracht. Daar zijn toen Kamervragen over gesteld door Eva van Esch (PvdD).
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) had al eerder geconstateerd dat de huidige regelgeving bij het verlenen van vergunningen voor de export van afval met PFAS naar het buitenland tekort schiet.
Dit staat in de signaalrapportage ‘Meer grip op PFAS in afval nodig” die Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Vivianne Heijnen, op 12 oktober 2023 met een brief naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Kamerbrief 12 oktober 2023 kst 35334-282
Signaalrapportage. Meer grip op PFAS in afval nodig. 12 oktober 2023 blg-1112242
Aanbiedingsnota Kamerbrief blg-1112241
De belangrijkste reden om aandacht aan deze brief te besteden is dat in het kort de lopende acties worden geschetst. Daarmee wil de staatssecretaris zowel de problematiek die de ILT signaleert als de bredere problematiek rond PFAS wil aanpakken. Maar is dit voldoende?
2-Problemen bij export van afval met PFAS
De ILT signaleert dat de huidige regelgeving bij het verlenen van vergunningen voor de export van afval met PFAS naar het buitenland tekort schiet:
- Er is beperkt zicht op PFAS in afval.
- Er is geen garantie op de volledige vernietiging van PFAS in afval.
- De normen voor de verwerking van PFAS in afval ontbreken in veel gevallen, waardoor handelen uit voorzorg onvoldoende mogelijk is.
Nu kan niet kan worden voorkomen dat PFAS in het milieu terecht komt.
3 – De oplossing
Voorstel tot aanpassing Europese regelgeving
In de Kamerbrief staat dat de staatssecretaris de zorgen van de ILT deelt. Volgens de staatssecretaris is dit echter niet op te lossen zonder kennisontwikkeling en Europese besluitvorming. Zij wijst op het voorstel dat Nederland in januari 2023 samen met Duitsland, Denemarken, Noorwegen en Zweden bij het Europees Chemicaliën Agentschap (ECHA) heeft ingediend om de productie, het in de handel brengen en het gebruik van PFAS in Europa zo ver mogelijk in te perken.
In de Kamerbrief staat niet vermeld dat het gaat om een voorstel tot aanpassing (ANNEX XV restriction report proposal for a restriction) van de REACH Verordening (EG) nr. 1907/2006 inzake de registratie en beoordeling van en de autorisatie en beperkingen ten aanzien van chemische stoffen van 18 december 2006. De consultatieronde is op 25 september 2023 afgerond. Daarbij zijn ruim 5600 opmerkingen binnengekomen (Registry of restriction intentions until outcome).
Actieprogramma PFAS
Daarnaast is de staatssecretaris gestart met het actieprogramma PFAS. Zij wil kennis delen over de meest effectieve manier om emissie van PFAS vanuit productieprocessen en producten terug te dringen door bijvoorbeeld alternatieven voor PFAS te gaan gebruiken. Zij richt zich daarbij op de papier-, cosmetica- en kledingindustrie.
Informatieverplichting bij afgifte van afval
Verder ligt er een voorstel in de Tweede Kamer om het Besluit melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen zodanig aan te passen dat bedrijven die met Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) werken, dit moeten doorgeven aan hun afvalverwerkers. Naar verwachting zal dat per 1 januari 2024 in werking treden.
Actie ILT bij knelpunt bij EVOA
De letters EVOA staan voor: Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen. Het gaat om Verordening (EG) Nr. 1013/2006.
In de signaalrapportage staat dat de eigenaar verantwoordelijk is voor een goede afvalverwerking.
…”Als bedrijven onvoldoende invulling aan hun verantwoordelijkheid geven, is het wenselijk om uit voorzorg te kunnen handelen door transporten niet te vergunnen. Transporten zouden alleen doorgang moeten vinden als bedrijven aantonen dat het transport en de verwerking daarna niet tot milieurisico’s leiden. Dit is in de EVOA nu omgedraaid: transporten van PFAS-afval vinden doorgang zolang de overheid niet onomstotelijk kan aantonen dat ze tot milieurisico’s leiden. Zonder normen en volledige informatie (waarvoor de ILT deels afhankelijk is van de verwerker en het ontvangende land) kan dit niet. Twijfels beschouwt de rechter niet als reden om een transport te weigeren.”…
Het gebrek aan grip beperkt zich niet tot Nederland. Daarom gaat de ILT dit met de andere Europese EVOA-vergunningverleners bespreken.
Beleid voor PFAS in recyclebaar afval
Het kabinet wil recycling van afvalstoffen de norm maken, boven verbranden of storten. Dit mag niet leiden tot risico’s voor mens en milieu. Het RIVM doet daar onderzoek naar. Het RIVM-onderzoek zal naar verwachting bijdragen aan het vergroten van zicht op afval met PFAS en bevorderen dat dit op de juiste wijze verwerkt wordt. Bij afvalverbranding in andere EU-lidstaten hebben deze in elk geval te voldoen aan voorgeschreven best beschikbare technieken.
Onderzoek naar wettelijke normen voor vernietiging bij bredere PFAS-groep
Bij Persistent Organic Pollutants is in de POP-verordening (EU) 2019/1021 de productie en het gebruik van persistente organische verontreinigende stoffen verboden.
De Staatssecretaris laat onderzoeken of het wenselijk en mogelijk is om de verwerking van een bredere PFAS-groep in afval op nationaal niveau nader te reguleren en zij zet zich in voor een dergelijke regulering op EU-niveau.
Conclusie staatssecretaris Vivianne Heijnen (I&W)
Volgens de staatssecretaris is er geen snelle oplossing voor de knelpunten die het zicht op PFAS-houdend afval en het waarborgen van de juiste verwerking belemmeren. Maar zij is ervan overtuigd dat met de beschreven acties in de Kamerbrief vol wordt ingezet op zowel de problematiek die de ILT signaleert als de bredere problematiek rond PFAS.
4 – Is dit voldoende?
Zijn de lopende acties die in de brief worden geschetst voldoende om zowel de problematiek die de ILT signaleert als de bredere problematiek rond PFAS aan te pakken?
Onduidelijk
Niet duidelijk is of de geschetste uitgangspunten en ambities van de staatssecretaris zijn of dat het een regeringsstandpunt is. Diverse departementen met soms andere belangen hebben ook te maken met de PFAS-problematiek.
Het is niet duidelijk of deze acties uitvoering geven aan een breed plan van aanpak. Er wordt in ieder geval hier niet naar verwezen.
Geen woord over een campagne om bedrijven zoals Chemours (publiekelijk) er op aan te spreken dat ze hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Dat is meer dan je houden aan de formele wet- en regelgeving en wijzen op het economische belang van je producten.
Wat betreft de onderzoeken die de staatssecretaris laat doen is zij weinig concreet. Geen enkele informatie over de kosten, de duur en de fase waarin de onderzoeken zich bevinden.
Verder zullen de maatregelen kosten met zich mee gaan brengen. Hoe voorkom je dat de kosten worden doorberekend naar de consument? Niets hierover.
Ambitie
De ambitie is «zero pollution» in 2050, waarbij lucht-, bodem- en waterverontreiniging is teruggebracht tot een niveau dat niet schadelijk is voor mens en natuur. Er wordt nu al vanuit de (auto)industrie geroepen dat zonder PFAS de klimaatdoelen niet gehaald kunnen worden. Hoe gaat de staatssecretaris voorkomen dat die lobby van die ambitie een zieltogend vergezicht gaat maken?
De focus ligt nu op vervangen van PFAS door alternatieven en het aanpassen van productieprocessen. Maar het verminderen van de productie is ook een optie. Wat je niet produceert belast de biodiversiteit ook niet. Het past bij de ambitie «zero pollution» in 2050. Toch lijkt het verkennen van deze optie nog niet binnen de scope van deze staatssecretaris te liggen.
Conclusie:
De ingezette acties zijn nuttig en nodig. Maar of dat voldoende is voor de geschetste problematiek in de signaalrapportage van de ILT hangt vooral af van het vervolg. Voor de aanpak van de bredere PFAS-problematiek zijn de geschetst acties van belang maar niet voldoende.
*****
1 Naar: de Homepage deze website
2 Naar: de Facebookpagina PFAS-Problematiek
3 Naar: het Telegramkanaal PFAS-Problematiek
Like of volg de FB-pagina of abonneer je op het Telegramkanaal (is hetzelfde als volgen bij FB). Daar meld ik nieuwe publicaties op deze website. Je krijgt dan een bericht als je de meldingen op áán laat staan.